مدت‌هاست بسیاری از مسئولان وزارت راه و شهرسازی همراهی نکردن دستگاه‌های خدمات‌رسان را یکی از دلایل مهم عدم واگذاری بخشی از واحدهای مسکن مهر اعلام می‌کنند که از ساخت آنها ماه‌ها و بعضا سال‌ها می‌گذرد. اما در هیچکدام از اظهارنظرهای مسئولان این وزارتخانه به تخلف برخی سازندگان و تعاونی‌ها که شرایط پیچیده و دشواری را برای پروژه‌های مسکن مهر به وجود آورده‌اند، اشاره نمی‌شود.
این روزها طرح مسکن مهر با پدیده‌ای به نام «تخلف‌های پنهان» روبروست. تخلف‌هایی که پیشنه چند ساله دارد، اما اخیرا به واسطه تشدید اختلاف بین سازندگان و تعاونی‌ها نمایان شده است. این تخلف پنهان در برخی از پروژه‌های مسکن مهر روی داده که گستردگی آن در پایتخت ایران از جنوب شرقی تا جنوب غربی امتداد دارد.
سخن از پرداخت‌های بدون مجوزی (بعضا با مجوز، اما غیرقانونی) است که در سال‌های اخیر اتفاق افتاده و اکنون به مصیبتی برای طرح مسکن مهر تبدیل شده است. نکته جالب این‌که برخی سازندگان با وجود دریافت مبالغ هنگفت در قبال کاری که انجام نداده‌اند، باز هم طلبکار بوده و از کانال‌های مختلف پیگیر احقاق حقوق خود هستند.
هفته گذشته مدیرعامل یکی از تعاونی‌های مسکن پاکدشت مدعی شد اداره راه و شهرسازی استان تهران مجوز پرداخت غیرقانونی 2.4 میلیارد تومان به پیمانکار دست دوم پروژه 240 واحدی مسکن مهر تعاونی 6 منطقه 15 پاکدشت را صادر کرده است.
مهدی جنت‌آبادی در این‌باره گفت: این کار غیرقانونی بوده و ما از طریق دادگستری پیگیر حل مشکلات به‌وجود آمده هستیم. پروژه همچنان بلاتکلیف است، اعضای تعاونی هم همچنان فشار می‌آورند و واحدیشان را می‌خواهند.
*اعاده حیثیت می‌کنیم
این اظهارات اما واکنش پیمانکار دست‌دوم پروژه مذکور را به‌دنبال داشت. سادات هندی در این‌باره گفت: معاونت وقت مسکن پیشنهاد ورود به این پروژه را به ما داد، زمانی که این پروژه تعطیل شد به ما گفتند که چون پیمانکار این منطقه هستید و کارتان نسبتا خوب است، بیائید این پروژه را جمع کنید.
وی با تاکید بر این‌که در قرارداد سه جانبه پیمانکار دست دوم معنی ندارد، اظهار کرد:معاونت مسکن وقت و چند تن از کارکنان اداره راه و شهرسازی این کار را به ما پیشنهاد کردند و ما زیر بار انجام این کار رفتیم. سادات هندی در خصوص ادعای مدیرعامل تعاونی مهر 6 پاکدشت نیز گفت: باید این ادعا را ثابت کنند و در خصوص این ادعا اعاده حیثیت خواهیم کرد.
*راه و شهرسازی تهران: نامه زدند، مجوز پرداخت دادیم
این در حالی بود که اداره راه و شهرسازی استان تهران در واکنش به انتشار خبر «مجوز پرداخت غیرقانونی 2.4 میلیارد تومان به پیمانکار دست‌دوم» جوابیه‌ای ارسال کرد.
مصطفی مهردادفر، مدیر مسکن و ساختمان اداره راه و شهرسازی استان تهران در این جوابیه با اشاره به امضای تفاهمنامه سه‌جانبه‌ای با شرکت کنسرسیوم نیما سازه گستر سنندج و بازرگانی کیسان تجارت برای ساخت 240 واحد مسکن مهر در سایت امام رضا (ع) پاکدشت گفته بود: در تابستان سال 1390 پروژه به مدت 3 الی 4 ماه به حالت تعطیل شد و با توجه به اخطارهای مکرر پروژه در شهریورماه سال 90 بدون اطلاع این اداره کل به شرکت عمران فرازان ویژه جهت اجرا و اتمام توسط شرکت نیماسازه گستر سنندج تحویل می‌شود.
وی همچنین با اشاره به انتشار خبری مبنی بر پرداخت 2.4 میلیارد تومان بدون هیچ ضمانتنامه و سفته اظهار کرد: با توجه به نامه کنسرسیوم نیماسازه گستر سنندج و بازرگانی کیسان تجارت که شرکت عمران فرازان ویژن را به عنوان همکار جهت دریافت کلیه مطالبات کنسرسیوم مذکور اعم از تسهیلات بانکی و در محل آورده اعضا معرفی نموده، اقدام گردیده است.
این‌که اداره راه و شهرسازی استان تهران از طریق نامه‌نگاری پیمانکار اصلی مطالبات پیمانکار دست‌دوم را پرداخت کرده، جای تامل دارد و نهادهای ذی‌صلاح باید به آن رسیدگی کنند، اما مسئله پرداخت‌های قانونی یا غیرقانونی در مسکن مهر فقط مختص به جنوب شرقی پایتخت نیست و به جنوب غربی سرایت کرده است.
پرداخت کل مبلغ وام به سازندگان
حال به جنوب غربی پایتخت می‌رویم، پرند. جایی که به پایتخت صنعتی‌سازی مسکن ایران معروف شده، چون حدود 86 درصد 100 هزار واحد مسکن مهر آن با روش‌ها و سیستم‌های صنعتی ساخته شده است.
اما این پایتخت خیلی وقت است حال خوشی ندارد، بسیاری از واحدهای مسکن مهری که در گذشته تحویل متقاضیان شده امروز به چالشی مهم برای دولت تبدیل شده است. بخشی از این واحدها با وجود چند سال پس از واگذاری همچنان آب ندارند و ساکنان آن فقط در ساعاتی از شبانه‌روز می‌توانند از آب شرب استفاده کنند.
از جیره‌بندی آب پرند که بگذریم، در پایتخت صنعتی‌سازی مسکن ایران هم‌اکنون بیش از 20 هزار واحد ساخته شده دارد که به دلیل نبود امکانات زیربنایی قابل واگذاری به متقاضیان نیست. اما عدم همراهی دستگاه‌های خدمات‌رسان تنها مشکل مسکن مهر برای تحویل واحدها در پرند نیست.
در حال حاضر برخی سازندگان مسکن مهر این شهر با این ادعا که پولی به آنها برای تکمیل پروژه‌ها داده نشده ساخت‌وساز را متوقف کرده‌اند و تعدادی از آنها نیز واحدهای تکمیل شده را به گروگان گرفته‌اند. این در حالی است که بر اساس اسناد و مدارک این سازندگان بیش از کاری که انجام داده‌اند، از بانک‌ها پول دریافت کرده‌اند.
برخی سازندگان که در ماه‌های اخیر به‌دنبال گرفتن امتیاز از تغییر دولت بوده‌اند امروز از تکمیل باقیمانده پروژه‌های مسکن مهر سر باز زده‌اند و مدعی بروز مشکلاتی در پرداخت تسهیلات به خود شده‌اند. چه آن‌که یکی از همین سازندگان چندی پیش مدعی شد طرفین قرارداد مسکن مهر پرند (شامل مپسا و تعاونی) از پرداخت سهم آورده اعضا و نیز وام بانکی خودداری کرده که در نتیجه این امر تکمیل پروژه امکان‌پذیر نیست.
اما پیگیری‌ها حاکی از آن است تعاونی پروژه مذکور میلیون‌ها تومان را از آورده متقاضیان به پیمانکار پرداخت کرده، بدون آن‌که شرکت مپسا و شرکت عمران پرند از این ماجرا اطلاعی داشته باشند.
نکته جالب توجه در این ماجرا امضای قراردادی بین سازنده و تعاونی است، اقدامی که تخلف محسوب شده و گرفتاری‌های فراوانی را برای شرکت عمران پرند به‌عنوان کارفرما و ناظر یعنی مپسا به‌وجود آورده است. به این ترتیب بخش قابل توجهی از آورده متقاضیان توسط تعاونی به حساب سازنده منتقل می‌شود، در حالی که روح ثبت‌نام کنندگان از این اتفاق بی‌خبر بوده و هستند.
*تنظیم صورت جلسه برای پرداخت‌های غیرقانونی
مدیرعامل سابق شرکت عمران پرند نیز گوشه‌ای از واقعیت‌های مسکن مهر این شهر و تخلفات پنهان آن را نمایان کرد. سعید صابونی از پرداخت تسهیلات مسکن مهر به شماری از سازندگان خبر داد که برای آن صورت جلساتی نیز تنظیم شده است.
وی با بیان این که ناظر شرکت عمران و ناظر بانک بر روند پرداخت تسهیلات به سازندگان مسکن مهر نظارت داشتند، گفت: در عین حال هیچ نظارتی بر پروژه های مپسا نداشتیم.
وی با یادآوری این‌که برای پرداخت تسهیلات مسکن مهر مراحل خاصی باید طی شود، افزود: در شهر پرند هم ناظر شرکت عمران و هم ناظر بانک بر روند پرداخت تسهیلات به سازندگان مسکن مهر نظارت داشتند و این کار مطابق با پیشرفت پروژه انجام شد.
وی با بیان این‌که در عین حال وضعیت مپسا فرق می‌کرد، تصریح کرد: این شرکت زیر نظر ما کار نمی‌کرد و مستقل بود، به عبارت دیگر مدیرعامل مپسا تایید کننده بود و هیچ‌گونه نظارتی روی آنها نداشتیم.
مدیرکل راه و شهرسازی سابق استان البرز با بیان این که در برخی موارد مبلغ کل وام به سازندگان پرداخت می شد، یادآور شد: البته درباره پرداخت 100 درصد تسهیلات از سوی بانک به سازندگان صورت جلساتی تنظیم شد و یک سری مغایرت‌ها هم آنجا به‌وجود آمد. در واقع پرداخت‌هایی در پروژه مپسا توسط بانک فقط به سازندگان مپسا انجام شده بود که منجر به صورت جلسه‌ای هم شد
صابونی ادامه داد: تائیدیه‌های پرداخت تسهیلات را مپسا به سازندگان داده بود، البته مپسا هم می‌گفت که تاییدیه نداده‌ام، چنین اتفاقاتی در مپسا روی داد که تسهیلات تاییدیه مپسا را نداشته اما بانک پرداخت کرده است.
*پیمانکاران بی‌انگیزه
سال 90 و ماه‌هایی از سال 91 پیمانکاران با درخواست‌های متعدد خود خواستار بازنگری در قیمت مسکن مهر بودند، اما در تمام این ایام در شهر پرند بسیاری از پیمانکاران به واسطه دریافت مبالغ بالا (بیش از آنچه حقشان بوده) توسط بانک عامل دیگر انگیزه‌ای برای تکمیل پروژه‌های مسکن مهر نداشتند.
به‌عنوان نمونه در حالی با توجه به پیشرفت فیزیکی پروژه‌ها باید 500 میلیون تومان به یکی از پیمانکاران پرداخت می‌شد که بانک دو میلیارد تومان به این پیمانکار پرداخت کرده است.
به هر حال برای حل این مشکلاتی از این دست تیمی از نمایندگان وزارت راه و شهرسازی، نماینده بانک عامل و سازمان بازرسی تشکیل می‌شود. بر اساس گزارش این تیم بانک عامل باید در ازای پیش‌پرداخت‌هایی که به پیمانکاران داده ضمانتنامه مورد تایید را دریافت می‌کرد.
اما کوتاهی بانک عامل به همین جا ختم نمی‌شود، چراکه بر اساس قانون بانک باید به این گونه عمل می‌کرد که در قبال صورت وضعیت‌ها کارشناس را برای ارزیابی به محل پروژه اعزام می‌کرد، اگر این عدد صورت وضعیت از عدد کارشناسی بانک بیشتر باشد کارشناسی خود را پرداخت و بقیه را مسدود می‌کرد. اما بانک این کار را انجام نداده است.
در لسیتی که به امضای نماینده بانک عامل و نماینده وزارت راه و شهرسازی رسیده رقم پیش‌پرداخت‌هایی که باید مستهلک می‌شد و نشده در یکی از پروژه‌های مسکن مهر پرند بالغ بر 12 میلیارد و 400 میلیون تومان است، حال آن‌که حدود 8 میلیارد تومان دیگر نیز اضافه بر تائیدیه‌ها به پیمانکاران پرداخت شده است.
گفته شده استباط اشتباه بانک از صورت وضعیت‌ها نیز در پرداخت مبالغی بیش حق پیمانکاران تاثیرگذار بوده و بانک این استنباط را کرده که عدد صورت وضعیت بعلاوه عدد قبلی است در صورتیکه صورت وضعیت تجمعی است.
بر اساس همین لیست از مجموع 11 صورت وضعیت یکی از پیمانکاران در زون یک، هشت صورت وضعیت توسط شرکت عمران پرند و 3 صورت وضعیت را شرکت مدیریت پروژه‌های ساختمانی ایران صادر کرده است. دو صورت وضعیت زون 15 همین پیمانکار نیز مربوط به نامه‌هایی بوده که شرکت عمران پرند به بانک ارسال کرده است.
همه این اتفاقا دست به دست هم داده تا پیمانکاران بیش از حق خود از بانک عامل پول دریافت کنند و شرایطی به وجود آید تا پروژه‌های مسکن مهر به امید افزایش قیمت رها شود. امروز نیز برخی از پیمانکاران مدعی عدم پرداخت سهم آورده اعضا و وام مسکن مهر هستند و این مسئله را مانعی برای تکمیل پروژه‌های طرح مهر اعلام کرده‌اند، در حالی که تعدادی از همین پیمانکاران بدون اطلاع شرکت عمران پرند مبالغ هنگفتی را از محل آورده متقاضیان مسکن مهر توسط تعاونی‌ها دریافت کرده‌اند.
*ضرورت تحقیق و تفحص از بانک عامل
سازندگان در ماه‌ها و سال‌های گذشته از محل آورده متقاضیان مسکن مهر و تسهیلات آن مبالغ هنگفتی را پیشاپیش دریافت کرده‌اند، این دریافت‌ها تنها به واسطه آنچه استباط دیگری عنوان می شود صورت گرفته است. بانک عامل خواسته یا ناخواسته در پروسه رهاسازی پروژه‌های مسکن مهر مقصر است، مسئله‌ای که باعث شده ساخت بخش زیادی از واحدهای این طرح با تاخیر مواجه شود و شرایطی به وجود آید تا هزینه این قصور را متقاضیان مسکن مهر پرداخت کنند.
آذرماه سال گذشته پس از مدت‌ها رهاسازی و گروگانگیری سرانجام وزیر وقت راه و شهرسازی مجوز افزایش 5 تا 40 هزار تومانی پروژه‌های مسکن مهر را صادر کرد. این روزها برخی پیمانکاران نیز با توجه به تجربه گذشته چشم انتظار افزایش قیمت مسکن مهر توسط دولت یازدهم هستند. اما غافل از این‌که وزارت راه و شهرسازی برنامه‌ای در این زمینه ندارد و به سود پیمانکاران است هر چه سریعتر نسبت به تکمیل واحدهای مسکن مهر اقدام کنند، چراکه وزارت راه و شهرسازی به‌دنبال اجرای برنامه‌ای است که در قالب آن پیمانکارانی که به تعهدات خود پایبند نبوده‌اند مشمول پرداخت جریمه‌هایی خواهند شد.
